Στροφή στο e-learning

Μια ματιά μέσα από τη θεωρητική σχεδίαση ενός e-learning μαθήματος μπορεί να βοηθήσει τον χρήστη να κρίνει καλύτερα. Καθώς η τεχνολογία στην εκπαίδευση αναπτύσσεται βλέπουμε όλο και συχνότερα να γίνεται θέμα συζήτησης η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η τεχνολογία του e-learning. Η μέθοδος αυτή ( ηλεκτρονική εκμάθηση από απόσταση ) δείχνουν οι τελευταίες έρευνες να κερδίζει συνεχώς έδαφος και να είναι εξίσου ή και κάποιες φορές περισσότερο αποτελεσματική από την παραδοσιακή διδασκαλία μέσα στη τάξη.

Ωστόσο δεν είναι σπάνιο το γεγονός κάποιοι από εμάς να έχουμε βρεθεί σε μαθήματα που να μην καταλαβαίνουμε ή να είχαμε μια τραυματική εκπαιδευτική εμπειρία από φτωχό υλικό σε εκμάθηση e-learning. Ο λόγος που βλέπουμε σήμερα κάποιους τρόπους εκμάθησης με κακό μάτι ως προς το αποτέλεσμα είναι γιατί η ποιότητα του μαθησιακού περιβάλλοντος δεν καθορίζεται από την τεχνολογία την ίδια αλλά από την χρήση αυτής. Δηλαδή δεν είναι τόσο το πρόγραμμα που επιτρέπει την εκμάθηση αλλά πως η απόδοση του κάθε προγράμματος επηρεάζει την ανθρώπινη μαθησιακή διαδικασία. Αν περιέχονται όλα εκείνα τα στοιχεία που χρειάζονται για την μάθηση, η μάθηση θα συμβεί είτε μέσω της παραδοσιακής διδασκαλίας (μέσα στην τάξη) είτε με την μέθοδο e-learning (εξ’ αποστάσεως)

Για να μείνουμε ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα ενός μαθήματος e-learning θα πρέπει να γνωρίζουμε εκ των προτέρων και κάποια πράγματα που πρέπει να ικανοποιούν τις προϋποθέσεις για σωστή μελέτη. Τα κυριότερα ψυχολογικά χαρακτηριστικά που χρειάζεται να φροντίσει να έχει ένα e-learning μάθημα είναι: η προσοχή του χρήστη, η σωστή διαχείριση του εκπαιδευτικού φορτίου και η σωστή και στην ώρα της πρακτική εξάσκηση των νέων δεδομένων. Οι εκπαιδευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν την εκμάθηση στα ψηφιακά μαθησιακά περιβάλλοντα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους πέντε βασικές σχεδιαστικές αρχές: Τα οπτικά ερεθίσματα (εικόνα, βίντεο), τον ήχο, την εξατομίκευση της διδασκαλίας, τη συνοπτικότητα του περιεχομένου και την αλληλεπίδραση του χρήστη με αυτό.

Τα οπτικά ερεθίσματα

Η εκμάθηση προωθείται ευκολότερα με χρήση σχετικών οπτικών ερεθισμάτων. Σίγουρα προτιμάμε τα μαθήματα που περιλαμβάνουν και εικόνες/ βίντεο και κείμενο, ενώ δυσκολευόμαστε με  μαθήματα που έχουν μόνο κείμενο. Δεν είναι όμως όλα τα οπτικά ερεθίσματα το ίδιο αποτελεσματικά. Στο e-learning η κύρια σύνδεση μας με το μάθημα είναι η οθόνη του υπολογιστή και γι’ αυτό χρειάζεται να υπάρχουν περισσότερα γραφικά εικόνες και βίντεο, όλα όμως μελετημένα και τοποθετημένα έτσι ώστε να μην αποσπούν την προσοχή.

Τα ακουστικά ερεθίσματα

Οι εικόνες και τα βίντεο βοηθάνε στην εκμάθηση ωστόσο σύμφωνα με έρευνες ο καλύτερος τρόπος να εξηγήσει κανείς ένα οπτικό στοιχείο είναι ο ήχος. Καλό είναι να μην υπάρχουν αυξομειώσεις στην ένταση του ήχου κατά την εξήγηση και να μην συνοδεύεται το κείμενο που προβάλλεται στην οθόνη συνέχεια από αφήγηση γιατί μπερδεύει τις αισθήσεις.

Η εξατομίκευση

Πολλές φορές μας έχει τύχει σε μια ομιλία να μην ακούμε αυτόν που μιλάει και να είμαστε αφηρημένοι. Κάποιοι από εμάς ίσως και να πιάστηκαν να μην μπορούν να δώσουν απάντηση σε κάτι που ρωτήθηκε μόλις πριν. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν αισθανόμαστε μέρος της συζήτησης. Έτσι και στο e-learning, το μάθημα πρέπει να φαίνεται ότι σχεδιάστηκε για εμάς. Η εκμάθηση είναι καλύτερη όταν οι χρήστες μέσα στο e-learning αισθάνονται ότι συμμετέχουν σε μια συνομιλία. Για να αντιληφθούμε το e-learning σαν μια κοινωνική εμπειρία, πρέπει να χρησιμοποιείται το άτυπο γράψιμο που στηρίζεται στο πρώτο και το δεύτερο πρόσωπο. Φυσικά εμείς συνειδητά ξέρουμε ότι λειτουργούμε με ένα πρόγραμμα υπολογιστή και όχι με έναν ανθρώπινο συνεργάτη .Εντούτοις διαπιστώνουμε ότι ακριβώς μερικές απλές αλλαγές  μπορεί να οδηγήσουν σε δραματικές βελτιώσεις στην εκμάθηση. Ο λόγος είναι ότι σε ασυναίσθητο επίπεδο, τείνουμε να επεξεργαζόμαστε βαθύτερα αυτό που ακούμε όταν αισθανόμαστε μέρος μιας ομάδας.

Λιγότερο είναι συνήθως περισσότερο

Στην τάξη, δεν είναι ασυνήθιστο για ένα μάθημα να διαρκέσει μια ώρα ή και περισσότερο. Στο e-learning όμως είναι λίγο διαφορετικά. Όλοι όσοι σχεδιάζουν e-learning μαθήματα πάντα μπαίνουν στο πειρασμό να προσθέσουν πληροφορίες. Εφόσον υπάρχει και κάποια μορφής εξέτασης στο τέλος πρέπει να γίνουν και ιδιαίτερα σαφείς. Όταν όμως υπάρχουν πολλά πράγματα να μάθει κανείς, και τα οπτικοακουστικά μαθήματα διαρκούν πολύ ώρα, η προσοχή αποσπάται εύκολα. Ο εκπαιδευτικός στόχος λοιπόν πρέπει να κατευθύνεται σε συνοπτικά μαθήματα με λιγότερες λέξεις. Καλό είναι τα ασύγχρονα μαθήματα e-learning (πχ μαγνητοσκοπημένα) και ειδικά αυτά που αφορούν τεχνολογικά θέματα να περιορίζονται σε 2- 5 λεπτά για το κάθε κομμάτι και τα συγχρονισμένα μαθήματα (ζωντανά με καθηγητή) σε μία ώρα.

Συχνές αλληλεπιδράσεις και ανατροφοδότηση (feedback)

Πάρα πολύ συχνά τα μαθήματα e-learning, αποτυγχάνουν να δεσμεύσουν τους συμμετέχοντες. Τα περισσότερα μαθήματα μπορούν να καταδείξουν πώς να χρησιμοποιήσουμε το νέο λογισμικό, αλλά αποτυγχάνουν να χρησιμοποιήσουν την προσομοίωση ώστε εμείς οι χρήστες να μάθουμε από την πράξη. Το πιο σημαντικό στοιχείο σε ένα μάθημα είναι ο τρόπος που αλληλεπιδρά με τους χρήστες. Αν δεν γίνει σωστή χρήση των ολοκληρωμένων δυνατοτήτων των υπολογιστών η μάθηση είναι καταδικασμένη να περιοριστεί. Λίγοι από εμάς θα μπορέσουν να δουν παθητικά ένα μάθημα και να το καταλάβουν χωρίς να τους δοθεί η ευκαιρία να κάνουν κάτι. Ο Κομφούκιος έλεγε πως ότι ακούω, το ξεχνώ, ότι βλέπω το θυμάμαι αλλά ότι κάνω, το καταλαβαίνω. Έτσι ένα μάθημα πρέπει συχνά πυκνά να αναζητά την αλληλεπίδραση από το χρήστη. Τα περισσότερα βέβαια τα μαθαίνει κάνεις στην αρχή που έχει όρεξη και προσέχει, η πρακτική εξάσκηση όμως τελειοποιείται και από την δουλεία μας ( πχ. αν πρόκειται για εκπαίδευση υπολογιστών ). Σωστό επίσης είναι να υπάρχει και ένα είδος πληροφόρησης για το λάθος (όχι μόνο ποιο είναι το σωστό αλλά συγχρόνως και γιατί).

Το e-learning ως μια ουσιαστική διαδικασία εκμάθησης

Το e- learning προσφέρει μεγάλη δυνατότητα για βελτίωση της εκπαίδευσης με το χαμηλότερο δυνατόν κόστος για τον χρήστη. Εντούτοις, για να μπορέσει κάποιος να το προσεγγίσει θετικά, θα πρέπει η σχεδίαση του μαθήματος να γίνει προσεχτικά. Κάτι τέτοιο είναι εφικτό σήμερα και πρέπει να είναι και αναμενόμενο από τον χρήστη, αφού η ίδια η τεχνολογία μας επιτρέπει να την εκμεταλλευτούμε στο έπακρο.